Το Πορτοχέλι είναι χτισμένο στον κλειστό απάνεμο κόλπο ελλειψοειδούς σχήματος που δημιουργεί φυσικό λιμάνι και αποτελεί το πιο προστατευμένο λιμάνι της Αργολίδας λόγω του εξωτερικού τμήματος της εισόδου του και γενικότερα εξαιτίας του ηπειρωτικού και υποθαλάσσιου αναγλύφου του.

Η ονομασία του σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη οφείλεται σε σταδιακή γλωσσική παραφθορά του ονόματος «Αλιείς», της αρχαίας πόλης δηλαδή που βρισκόταν στην νοτιοανατολική πλευρά του λιμανιού. Απέναντι από τον οικισμό υπάρχουν τα ερείπια της μισοβυθισμένης πόλης των Αλιέων.

Τμήματα αμυντικών τειχών που έχουν βρεθεί εντός και εκτός θάλασσας έχουν χαρακτηριστεί ως θαυμάσια δείγματα οχυρωματικής τέχνης των κλασσικών χρόνων. Επίσης σώζεται τμήμα της Ακρόπολης των Αλιέων που υπολογίζεται ότι χτίστηκε περίπου το 436 π.Χ. Οι αρχαίοι Αλιείς ήταν από τα μεγαλύτερα κέντρα της αρχαιότητας παραγωγής πορφύρας. Η ονομασία Αλιείς παραφθάρθηκε σε Χαλιείς και στη συνέχεια σε Χέλι.

Για να διακριθεί από το κοντινό του χωριό Χέλι (το οποίο σήμερα έχει μετονομαστεί σε Αραχναίο) πήρε και το προσωνύμιο «Πόρτο», επειδή διέθετε λιμάνι. Κατά μία άλλη άποψη η ονομασία του (Χέλι) είναι ένα από τα πολλά αρβανίτικα τοπωνύμια, που συναντώνται στην περιοχή της νότιας Αργολίδας και που απέκτησε στη συνέχεια το πρόθεμα Πόρτο, για τον λόγο που ήδη αναφέρθηκε.

Στα νεότερα χρόνια καλείται Porto Bizato ή El Harbor, όπως αναφέρεται από τους Ιταλούς το 18ο αιώνα και ήταν ένας ασφαλής λιμένας που χρησιμοποιείτο κυρίως από τους Kρανιδιώτες ναυτικούς και από εκείνους της Ερμιόνης (Καστρί).

Αρκετοί κάτοικοί του προήλθαν από την απέναντι ανατολική ακτή της Πελοποννήσου ενώ η αλιεία έπαιξε σημαντικό ρόλο στην οικονομική κατάστασή τους.

Δεν διαθέτει ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά ή παραδοσιακά χαρακτηριστικά, αλλά σίγουρα είναι γραφικό και το πιο κοσμοπολίτικο μέρος της περιοχής. Στην πίσω πλευρά του υπάρχει η λιμνοθάλασσα της Βερβερόντας, η οποία σύμφωνα με την παράδοση αποτελούσε το αγαπημένο καταφύγιο των Βερβερίνων πειρατών, τα νερά της οποίας θεωρούνται ιαματικά.

Το Πόρτο-Χέλι σήμερα έχει μεγάλη τουριστική ανάπτυξη και μπορεί κανείς εύκολα να βρει στην περιοχή σύγχρονες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, εγκαταστάσεις θαλάσσιων σπορ κ.α.

Κοντά στον οικισμό βρίσκονται αρκετές από τις ωραιότερες παραλίες του Δήμου Ερμιονίδας όπως η Βερβερόντα, τα Πευκάκια, η Κορακιά, η Κόστα, η Χηνίτσα, τα Λιμανάκια, η Πετροθάλασσα, το Κουνούπι, κ.α.

Τέλος, σε απόσταση 4 χλμ. από το Πόρτο-Χέλι βρίσκεται η Κόστα από την οποία μπορεί κανείς εύκολα να μεταβεί στις Σπέτσες με θαλάσσιο ταξί, με καΐκι ή ferry-boat.